Birleşmiş Milletler (BM), Şubat 2021’de Myanmar’da yaşanan askeri darbenin ardından insan hakları ihlallerinin artarak devam ettiğini ve insanların hayatın her alanında baskılarla karşı karşıya kaldığını açıkladı.
BM İnsan Hakları Yüksek Komiserliği (OHCHR) tarafından yayınlanan raporda, askeri darbe sonrası Myanmar’da insan haklarının genel durumu ile Rohingya Müslümanları ve diğer azınlıkların karşılaştığı sorunlara yer verildi.
Raporda, darbeden sonraki iki yılda insan hakları ihlallerinin artarak devam ettiği ve insanların hayatın her alanında baskılarla karşı karşıya kaldığı belirtildi.
Bulguları 96’dan fazla mağdurla yapılan görüşme ve toplantılara dayanan rapor, uydu görüntüleri, doğrulanmış multimedya dosyaları ve güvenilir açık kaynak bilgileriyle destekleniyor.
Darbenin gerçekleştiği 1 Şubat 2021 ile 31 Ocak 2023 arasındaki dönemi kapsayan rapora göre, bu süreçte en az 2 bin 940 kişi güvenlik güçleri tarafından öldürüldü.
Rapora göre, askeri yönetimin idari organı olan Myanmar Devlet Yürütme Kurulu (SAC) ve SAC’a bağlı silahlı gruplar tarafından en az 17 bin 572 kişi gözaltına alındı. Myanmar’ın 330 ilçesinin 255’inde ve civarında silahlı çatışmalar yaşandı.
Ordunun köy ve şehirlere düzenlediği baskınların ardından çok sayıda yargısız infazın gerçekleştirildiği de belirtildi.
Şubat 2021’den bu yana askeri cezaevlerinde en az 920 kişi hayatını kaybederken, bazı kişiler hava saldırıları, bombardıman ve kundaklama sonucu hayatını kaybetti.
Ordu, Myanmar genelinde son iki yılda 301 hava ve 756 topçu saldırısı gerçekleştirdi.
Ordu, askeri yönetime karşı çıkan silahlı gruplarla bağlantılı olmakla suçlanan kişileri giderek daha fazla hedef alırken, çocuklar da dahil olmak üzere ordunun işkence ve kötü muamelesi rapor edilmeye devam ediyor.
Keyfi gözaltı ayrıca, aranan kişilerin dini liderleri ve aile üyeleri üzerinde, özellikle de bazı durumlarda “zorla kaybetme” şikayetlerinin olduğu ordudaki önde gelen siyasi figürler üzerinde baskı oluşturuyor.
Rohingya Müslümanları “koruma” konusunda endişeli
2017’de binlerce kişinin ölümü ve 700.000’den fazla Rohingya’nın yerinden edilmesiyle sonuçlanan askeri operasyonlardan beş yıl sonra, Myanmar’da kalan tahmini 600.000 Rohingya, önemli riskler ve hayatın her kesiminde sistematik ayrımcılıkla karşı karşıya.
Arakan eyaletinde özerklik talebiyle silahlı eylemler gerçekleştiren Myanmar ordusu ile Arakan Ordusu örgütü arasında yaşanan yeni çatışmalar, Rohingya halkının “koruma” kaygısını artırırken, her iki taraf da kasıtlı olarak köylerinin yakınında çatışmakla suçlandı. Rohingya sivilleri risk altında.
Vatandaşlık hakları reddedilen Rohingyalar, seyahat izni alma, temel hizmetlere erişim ve geçim sıkıntısı yaşıyor.
Sistematik ayrımcılığın bir sonucu olarak yüzlerce Rohingya, “daha güvenli” koşullar için belirli riskler alarak, insan kaçakçıları aracılığıyla ülkeyi terk etmeyi tercih ediyor.
BM verilerine göre, 2021’de 700’den fazla Rohingya ve 2022’de 3.500’den fazla Rohingya, tehlikeli olan deniz yoluyla kaçmaya çalıştı.
Geçen yıl 2.000’den fazla Rohingya “izinsiz seyahat” nedeniyle tutuklandı, bu 2021’deki sayıların iki katından fazla.
Myanmar’daki darbeden bu yana 178 gazeteci gözaltına alındı, 2’si öldürüldü, 122’si serbest bırakıldı ve 54’ü halen tutuklu.
2021’de 18, 2022’de 42 olmak üzere 60 gazeteci hüküm giydi.
Darbeden sonra 758.500 kişi yerinden edildi.
Darbe sonrası başlayan ekonomik ve sosyal haklarla ilgili sorunlar artarak devam ediyor.
Ordu genellikle zorla tahliyeler, el koymalar, hava saldırıları, kundakçılık ve mayın kullanımı yoluyla meskenlerin ve mülklerin kasıtlı olarak tahrip edilmesine neden olmuştur.
Myanmar’da darbe sonrası 758 bin 500 kişi yerinden edilirken geçen yıl şubat ayında bu rakam 441 bin 500 olarak kayıtlara geçmişti.
Ülkede 15,2 milyondan fazla insan gıda güvenliği kriziyle karşı karşıya kaldı. Nüfusun yaklaşık yüzde 40’ı yoksulluk sınırının altında yaşıyor.
Myanmar’da en az 3,7 milyon çocuk askeri kontrollü eğitim sistemine katılmıyor ve birçok eğitimci sivil itaatsizlik hareketine katılarak eğitim vermiyor.
Myanmar ordusu, 2020 genel seçimlerinde hile yapıldığı iddiaları ve ülkedeki siyasi gerginliğin ardından 1 Şubat 2021’de yönetimi ele geçirdi. Ordu, başta ülkenin eski fiili lideri Aung San Suu Kyi olmak üzere birçok yetkiliyi ve iktidar partisi liderini tutuklamış ve bir yıl boyunca büyük devlet ilan etmişti.
